Mon amie arrive ce soir !
Czemu „mon” skoro jest „amie”? ?
W języku francuskim spotkanie dwóch samogłosek (une voyelle) nie jest za bardzo możliwe… zwłaszcza jeśli jedna stoi na końcu a druga na początku sąsiadujących słów !
Stąd mamy charakterystyczną ELIZJĘ.
ELIZJA – CO TO TAKIEGO?
Elizja polega w większości przypadków na ucinaniu końcowych samogłosek „a, e, i” i zastępowanie ich apostrofem, o ile stoją przed wyrazem rozpoczynającym się na jedną z samogłosek „a, e, i, o, u” albo na tzw. „h” muet, czyli nieme. Ale nie tylko! Przyjrzyjmy się poszczególnym przypadkom.
ELIZJA najcześciej dotyczy samogłoski „e”.
Przykłady :
Je aime ❌ —> j’aime ✅
Ce est ❌ —> c’est ✅
Le ami ❌ —> l’ami ✅
Przeczytajcie powyższe przykłady na głos. Zarówno wersję przed elizją, jak i po.
Widzicie? TE ZMIANY WYNIKAJĄ Z POTRZEB FONETYCZNYCH.
Trudno wymawia się dwie samogłoski stojące obok siebie.
ELIZJA – PRZYPADKI SZCZEGÓLNE
❕Czasem jednak takie usunięcie literki jest niemożliwe, bo :
- Słówko ma tylko jedną literkę
- Słówko straciłoby znaczenie
Co wtedy?
1. Słówko ma tylko jedną literkę
Idealny przykład na ten przypadek to pytanie : il y a du lait? w inwersji.
Zamieniamy miejscami podmiot i czasownik. Wychodzi : « Y a-il du lait? »❌
Spróbujcie to wymówić …
Poprawna wersja : « Y a-t-il du lait? » ✅
Zatem dodajemy literkę „t”.
2. Słówko straciłoby swoje znaczenie
To jest sytuacja, która pojawiła się na początku wpisu.
Zaimki dzierżawcze dla pierwsze osoby liczby pojedynczej to:
MON dla rodzaju męskiego (l.poj)
MA dla rodzaju żeńskiego (l.poj)
MES dla liczby mnogiej (oba rodzaje)
Zatem mamy mon chien, ma mère, mes chats.
Problem pojawia się przy rzeczownikach zaczynających się na samogłoskę,
jak np. une amie (przyjaciółka).
Ma amie ❌ —> m’amie ? ❌
„Mamie” to babcia 😀 W tym przypadku pojawi się MON, zaimek dla wersji męskiej.
Mon amie ✅
Zasada ta dotyczy całej liczby pojedynczej. Les pronoms possessifs „ma, ta, sa” sont remplacés par „mon, ton, son”.
Sa attention ❌ —> son attention ✅
Ta erreur ❌ —> ton erreur ✅
Inne rozwiązanie występuje przy zaimkach wskazujących.
CE – rodzaj męski (l.poj)
CETTE – rodzaj żeński (l. poj)
CES – liczba mnoga (oba rodzaje)
No to lecimy! Ce chat, cette fille, ces enfants.
Ce homme… ❌
C’homme? ❌
CET homme. ✅
ELIZJA – WYŁĄCZENIA
Warto wiedzieć, kiedy elizja nie wystąpi.
a. przed tzw. „h” aspiré, czyli przed h „przydechowym”
la honte ✅ (wstyd) – a nie l’honte ❌
le héros ✅ (bohater) – a nie l’héros ❌
b. przed kardynalnymi przymiotnikami liczebnymi „huit, huitaine, huitième, onze, onzième”
La course ne comporte que huit partants.
c. przed słowami obcego pochodzenia, rozpoczynającymi się na „y”
le yaourt ✅ (jogurt) – a nie l’yaourt ❌
d. przed literką „u”
Tu as tort ✅ (Mylisz się) – a nie t’as tort ❌
* Uwaga! W tym przypadku elizja jest dopuszczalna (i bardzo popularna) w mowie.
e. przed „un” jako „jeden”
Nous avons acheté une table de un mètre quarante ✅ (kupiliśmy stół [o długości] 140 cm.)
Znaliście te zasady ? Znacie inne przykłady takich zabiegów językowych ? Dajcie znać w komentarzu!
